Steden en dorpen herken je aan hun kerktoren. Utrecht aan zijn Dom, Groningen aan zijn Martinitoren en Dordrecht aan zijn stompe toren. En wij? Wij hebben de Wijktoren. Hoog en rank, stevig en stoer. Eyecatcher van de eerste orde en vertrouwd onderdeel van de skyline van Beverwijk. Zo vertrouwd dat je bijna zou vergeten hoe bijzonder hij is. Hoewel, de meeste Beverwijkers hangen aan hun toren. Er zijn zelfs mensen bij wie, en dat is ongelogen, de tranen in de ogen schieten als ze na lange tijd de Wijkertoren weer terugzien.
Wat maakt ‘m zo bijzonder?
Baken
Kom je met de auto vanaf de A9, fiets je in de polder of sta je op de Kruisberg in de duinen, dan is de Wijkertoren het eerste herkenningsteken van Beverwijk. Spits, klok en haan zijn van vele kilometers ver duidelijk te herkennen. De wijzerplaat is zelfs zo goed zichtbaar dat de schippers op het Wijkermeer er vroeger klok op konden kijken.* En ook al moet hij nu wedijveren met hoogbouw en industrie, nog steeds is de Wijkertoren een markant baken. Een houvast aan de horizon. Goed voor het thuisgevoel. Een mens wil nu eenmaal weten waar hij is…
Schoonheid
Dat bijzondere zit ‘m ook in de heldere, eenvoudige vorm. De toren is laatgotisch, eind 15e eeuw. Dat kun je aflezen aan de spitsbogen, de vorm van de spits (na een brand in 1912 gerestaureerd) en aan de muren van baksteen. Een schoonheid. Dat vond ook Salomon van Ruysdael die de Wijkertoren meerdere malen vastlegde. Het Haagse Mauritshuis heeft van deze 17e eeuwse schilder het doek ‘Zeilschepen over het Wijkermeer’. In Boston (VS) kunnen museumbezoekers zijn ‘Zicht op Beverwijk’ bewonderen, mét Wijkertoren. En van de bekende cartograaf Daniël van Breen die regelmatig in Beverwijk logeerde, zijn verschillende prenten bekend waarop hij de Wijkertoren trefzeker heeft vastgelegd.
Verhouding met de kerk
Toren en kerk horen doorgaans bij elkaar, omdat ze in dezelfde periode en stijl worden ontworpen en gebouwd. Bij de Wijkertoren en De Grote Kerk is dat anders. De toren is van 1400-1474 en daarmee flink ouder dan de driebeukige hallenkerk van 1648. Tijdens de tachtigjarige oorlog werd de kerk in 1567 verwoest, maar bleef de toren in al het strijdgewoel overeind. Vandaar dat de verhouding tussen toren en kerk wat uit het lood is, maar een kniesoor die daar op let. Sterker nog, misschien maakt die onevenwichtige verhouding de Wijkertoren juist wel bijzonder.
Toren in het middelpunt
De Westertoren heeft zijn eigen lied , net als de Martinitoren en de Dom. Zelfs de verloren torenspits van Zaltbommel is gevangen in een kinderlied. Wanneer de Wijkertoren? Binnen enkele maanden als het aan de Stichting Kunst & Cultuur Beverwijk ligt. In september, tijdens Beverwijk Uit De Kunst, organiseert de stichting een expositie en programma rondom de Wijkertoren. Iedereen die hem een warm hart toedraagt, wordt uitgenodigd om een lied te componeren, een gedicht of schilderij te maken, een bouwwerk in lucifers, een foto of een borduurwerk van deze indrukwekkende toren. En wie thuis nog handdoeken, washandjes of tegeltjes heeft met een afbeelding van de Wijkertoren wordt uitdrukkelijk verzocht om deze uit te lenen voor de expositie in de toren.
Heel jaar lang
Als voorproefje op Beverwijk uit de Kunst vraagt de stichting aan de deelnemers aan de verkiezing van de Stadsfotograaf (maart 2013) en de Stadsdichter (november 2013) om een foto of gedicht van de Wijkertoren in te zenden. Ook de kunstenaars van de Atelierroute worden uitgenodigd om tijdens de Atelierroute zondag 9 juni een ode aan de toren te brengen. Deze dan gemaakte werken worden tijdens Beverwijk uit de Kunst tentoongesteld in de Wijkertoren.
Kerk gaat dicht
Een ode aan de Wijkertoren is opeens actueel nu de kerk te koop zal worden aangeboden, omdat het onderhoud voor de steeds kleinere protestants-christelijke gemeenschap te begrotelijk is geworden. De toren, sinds 1789 eigendom is van de gemeente Beverwijk, blijft waarschijnlijk wel op speciale dagen geopend, maar ach, wat is een toren zonder kerk… Hoogste tijd voor een eerbetoon!
*Bron: J.v.d. Linden, W. A. Spruit: Dit was Beverwijk
www.grotekerkbeverwijk.nl
https://twitter.com/
https://www.facebook.com/