…en verloor voorgoed zijn geliefde Euridice. Op Allerzielen, maandag 2 november, vond op een idyllisch plekje in Beverwijk een bijzonder evenement plaats: ‘Omzien naar Orpheus’, een voorstelling met muziek van David van Aalderen en teksten van Frits Smid. Van Aalderen, die onnavolgbaar weemoedig zijn accordeon bespeelde, werd bijgestaan door zoon Wisse en een ingetogen zingende Hella Eland. Oud-Stadsdichter Smid die zijn eigen teksten voordroeg, werd bijgestaan door kompaan Anna van Bongeren die de tekst van Euridice op zich nam. Zo af en toe dwarrelde er een blad van de enorme kastanje op het podium, vlogen er luid gakkende ganzen over of weerklonk in de verte de ambulance. Niettemin was het doodstil in de prachtig verlichte kerkhoftuin aan de Galgenweg, en luisterden pakweg 250 mensen een half uur lang geconcentreerd naar de muziek en voordrachten. Publiek en organisatie (Stichting Kunst & Cultuur Beverwijk) waren na afloop dik tevreden.
Niet omkijken, Orpheus!
Op een van de mooiste verborgen plekken van Beverwijk wordt op maandag 2 november een bijzondere bijeenkomst gehouden. Stichting Kunst & Cultuur Beverwijk organiseert opnieuw Weemoed & Deemoed, een eigentijdse versie van Allerzielen om de doden te herdenken. Ditmaal bestaat de Weemoed & Deemoed-editie uit een muziekvoorstellling die in de tuin van het kerkhof aan de Galgenweg wordt uitgevoerd. Iedereen is van harte welkom om de voorstelling Orpheus (ca. 30 minuten) bij te wonen.
Muzikant David van Aalderen en schrijver Frits Smid kregen in september van de stichting de vraag voorgelegd of zij speciaal voor Weemoed & Deemoed een voorstelling wilden maken aan de hand van de mythe Orpheus. Daar gingen zij graag op in. Nog enkele weken te gaan. Beide mannen zijn, samen met kompanen, koortsachtig bezig om de theatrale voorstelling gestalte te geven. In ieder geval is David van Aalderen verzekerd van de medewerking van Hella, bijzondere voorvrouw van de band Eland, en dochter Sanne van Aalderen. Wie hun zangstemmen kent, wordt bij voorbaat al nieuwsgierig.
Waarom Orpheus?
Dit verhaal uit de Griekse oudheid gaat over verlies en rouw en hoe hiermee om te gaan. Een verhaal dat, zo lang we met de dood te maken hebben, springlevend blijft. Orpheus, de beste muzikant ooit, verliest zijn geliefde Euridice. Groot is zijn smart. Zo groot, dat goden op de Olympus zich door zijn verdriet laten vermurwen. Als enige levende mens mag hij naar het dodenrijk om Euridice terug te halen. Op één voorwaarde. Als hij haar ophaalt, mag hij niet eenmaal naar haar omkijken. Het laat zich raden wat er gebeurt. Nadat Hades hem de rivier de Styx over heeft gezet naar de onderwereld, Orpheus tot zijn vreugde Euridice terugvindt, slaat het noodlot opnieuw toe. Voor de tweede maal verliest hij zijn grote liefde.
‘Orpheus’ is een kleine, ingetogen muziekvoorstelling aan de hand waarvan we, net als bij Allerzielen, stil kunnen staan bij de dood en het verlies van dierbaren.
Maandag 2 november, aanvang 20.15 uur, in de tuin van het kerkhof aan de Galgenweg in Beverwijk. Voor meer info: www.kunstencultuurbeverwijk.nl
Sinds een jaar of twaalf organiseren we rond Allerzielen een bijeenkomst over Dood en Leven, met de passende titel Weemoed en Deemoed.Dat gebeurde onregelmatig en de laatste jaren zeer onregelmatig omdat het herdenken van de doden met Allerzielen welhaast een landelijke hype en ‘beleving’ is geworden. Voor ons is herdenken een zaak die je in stilte doet, gesteund door gelijkgestemden, getroost door verhalen van anderen. De keren dat we Weemoed en Deemoed organiseerden, waren mooi en de moeite waard voor degenen die kwamen om hun doden te herdenken. In alle stilte, in alle eenvoud en soberte kregen de deelnemers de gelegenheid hun dierbaren te noemen, door middel van gedicht, verhaal of muziek. Daarom hebben we het voornemen om dit jaar Weemoed en Deemoed weer op te pakken en hier een nieuwe invulling aan te geven.
Het plan is het volgende. We hebben inmiddels het verhaal van Orpheus en Euridice voorgelegd aan muzikanten en dichters met de vraag of zij hier muziek en teksten op willen maken. Op 2 november willen we dan de uitvoering organiseren op een van de mooiste locaties die Beverwijk heeft, te weten de tuin van de Goede Raadkerk.
Waarom het verhaal van Orpheus?
Het verhaal van Orpheus gaat over verlies, rouw en verdriet en hoe hiermee om te gaan, en lijkt ons dan ook zeer toepasselijk voor deze tijd. De tocht naar de onderwereld staat symbool voor het rouwproces. Orpheus, de grootste muzikant die ooit onder het ondermaanse heeft gekend, verliest op een dag zijn beeldschone geliefde Euridice. Hij treurt daar zo hartgrondig om dat de goden op de Olympus medelijden met hem krijgen. Omdat hij zo’n begenadigd zanger en muzikant is, krijgt hij als enig levend schepsel toestemming om zijn geliefde Euridice uit de onderwereld op te halen. Voorwaarde is wel dat hij daarna de goden onthaalt op zijn muziek en dat hij, tot hij weer in het land van de levenden komt, niet naar Euridice mag omkijken. Hades, de god van de onderwereld, zet hem de rivier de Styx over, waarna hij in het dodenrijk belandt. Hij haalt zijn geliefde uit in de onderwereld, zij volgt hem naar de rivier de Styx, Hades wacht op hen om ze over te zetten, en dan slaat het noodlot toe. Orpheus kijkt één om te kijken of ze hem wel echt volgt, en dan is het al te laat. Haar ziel vliedt weg, terug de onderwereld in. Maandagavond 2 november wordt de muziek gespeeld en de teksten gezongen voor een select gezelschap van mensen die gehoor geven aan de uitnodiging in de kranten. Het leek ons prachtig als de uitvoering plaatsvindt in de tuin van het kerkhof aan de Galgenweg. We kennen het van vroeger en hebben onlangs nog een kijkje genomen en waren opnieuw onder de indruk van de sfeer. De perfecte locatie voor Weemoed en Deemoed.
Gedenk uw dierbaren
Vroeger had de dood een doodgewone plaats in het bestaan. Het kerkhof lag middenin de stad, rond de kerk. De dood en vaak ook het verdriet van de nabestaanden was zichtbaar. Eenmaal per jaar, als de herfst goed was ingezet, was er een speciale dag om de doden te gedenken. Op 2 november, met Allerzielen, werden de doden letterlijk gevierd.
Tegenwoordig lijkt het alsof de dood uit onze dagelijkse gang van zaken is verdwenen. Weggestopt en vaak verbannen naar de randen van stad en dorp en van ons normale bestaan. Natuurlijk, een begrafenis of crematie is tegenwoordig een heftige en vaak uitbundige emotionele uiting van verdriet. Maar daarna herneemt het leven weer zijn jachtige loop.
Het denken aan de overledenen is dan een persoonlijke zaak die zich afspeelt in de herinnering van individuen. Mensen hebben nog wel hun verhalen over hun dierbaren, maar na verloop van tijd zijn anderen vaak te druk om daar veel aandacht aan te besteden.
We missen het. De plaats en de tijd om anderen ons verhaal over onze dode vriend, man, vrouw, kind te vertellen. Wie luistert er nog naar?
Als er maar tijd voor is. Als er maar plaats voor is. Als er maar rust voor is.
We pakken de draad op. Op Allerzielen, 2 november, ’s avonds in de Grote Kerk aan het Kerkplein komen we bij elkaar om onze dierbaren te gedenken. Eenieder die dat wil, krijgt tijd om in een kort verhaal of gedicht zijn of haar geliefde overledene onder de aandacht van de mensen te brengen. Korte verhalen over de mensen die ons zo dierbaar waren, om met elkaar te gedenken en door te luisteren de doden van ons allemaal te maken.
Opdat ze even weer een plek krijgen, herleven en niet in het Eeuwige Niets verdwijnen.